Meer dan de helft van de mensen in Europa kan in de komende zes tot acht weken besmet raken met de Omikron-variant van het coronavirus, waarschuwde de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) op dinsdag, te midden van “een nieuwe vloedgolf van west naar oost die over de regio trekt”.
“Europa zag meer dan zeven miljoen gevallen van Covid-19 in de eerste week van 2022, meer dan een verdubbeling in een periode van twee weken,” zei Dr. Hans Kluge, WHO’s regionale directeur van Europa, op een nieuwsconferentie.
Hoewel coronavirusvaccins opmerkelijk effectief blijven bij het voorkomen van ernstige ziekte en overlijden, waarschuwde de WHO ervoor het virus niet te behandelen als de seizoensgriep, omdat er nog veel onbekend is. Met name onbekendheid over de ernst van de ziekte in gebieden met een lagere vaccinatiegraad, zoals Oost-Europa.
De WHO waarschuwt er al maanden voor dat booster prikken de ongelijkheid van vaccins over de hele wereld zouden kunnen verergeren, maar Dr. Kluge zei dinsdag dat ze een essentiële rol zouden spelen bij de bescherming van de meest kwetsbare mensen tegen ernstige ziekte en ook zouden moeten worden gebruikt om gezondheidswerkers en andere essentiële werknemers, waaronder leraren, te beschermen.
Zeer snelle verspreiding
Sinds Omikron eind november voor het eerst werd ontdekt, is het over de planeet geraasd in een tempo dat gedurende twee jaar van de pandemie ongezien was. Terwijl vrienden, collega’s en familieleden positief testten, is de realiteit dat het virus zich snel en wijd verspreidt een bepalend kenmerk van deze besmettingsgolf geweest.
Maar de steile stijging die Dr. Kluge noemde, gebaseerd op voorspellingen van het Institute for Health Metrics and Evaluation, is een grimmige patroonverschuiving. Hoewel de modellen van het instituut vaak zijn bekritiseerd door deskundigen, is het duidelijk dat het virus zich snel verspreidt. Zelfs als veel mensen ernstige ziekte vermijden, belooft het virus een maatschappelijke ontwrichting over het hele continent te veroorzaken.
Nog veel onbekende factoren
Terwijl een groot deel van de publieke discussie ging over de vraag of dit het moment was waarop de regeringen hun beleid en beperkingen moesten wijzigen om het coronavirus als een endemische ziekte te behandelen, zei de WHO dat het nog te vroeg was om dit virus endemisch te noemen. Met een endemische ziekte wordt bedoelt dat de meeste beperkingen worden opgeheven en de mensen de kans krijgen hun risico’s te beheren op een manier die vergelijkbaar is met de manier waarop zij dat met influenza doen.
Catherine Smallwood, een hoge noodhulpfunctionaris van de WHO, zei dat een van de belangrijkste factoren bij het endemisch verklaren van het virus een zeker gevoel van voorspelbaarheid was. “We zijn er nog lang niet,” zei ze. “We hebben nog steeds een enorme hoeveelheid onzekerheid.”
Dr. Kluge voegde eraan toe dat er gewoon te veel onbekende factoren zijn, waaronder hoe ernstig Omicron precies is voor ongevaccineerde mensen en hoe groot het risico is dat besmetting leidt tot “lange Covid” symptomen. “Ik maak me ook grote zorgen dat we, nu de variant zich naar het oosten verplaatst, nog niet het volledige effect ervan hebben gezien in landen waar minder gevaccineerd wordt, en waar we ernstiger ziektegevallen zullen zien bij de niet-gevaccineerden,” zei hij.
Landen op de Balkan en in Oost-Europa, waar Omikron zich nog maar net op grote schaal begint te verspreiden, zijn veel minder gevaccineerd dan die in West-Europa.
Vaccineren blijft prioriteit
Ondanks de wijdverspreide besmetting haalde Dr. Kluge gegevens uit Denemarken aan die erop wijzen hoe effectief vaccins blijven. Het aantal ziekenhuisopnames van niet-gevaccineerden in de laatste golf was “zes keer hoger dan bij degenen die volledig waren gevaccineerd in de week na Kerstmis,” zei hij.
“Sta me toe te herhalen dat de momenteel goedgekeurde vaccins een goede bescherming blijven bieden tegen ernstige ziekte en dood, ook voor Omikron,” zei hij. “Maar door de ongekende omvang van de overdracht zien we nu een stijging van het aantal Covid-19 ziekenhuisopnames. Het vormt een uitdaging voor de gezondheidsstelsels en de dienstverlening in veel landen waar Omikron zich in hoog tempo heeft verspreid en dreigt in nog veel meer landen te overweldigen.”
Hij voegde eraan toe: “Voor landen die nog niet zijn getroffen door de Omikron-golf, is er een naderend venster om nu te handelen en plannen te maken voor noodsituaties.”
Scholen open houden of dicht doen?
Een van de centrale problemen van regeringen in heel Europa is het openhouden van scholen, en Dr. Kluge beschreef deze inspanningen als essentieel. “Scholen zouden als laatste moeten sluiten en als eerste weer open moeten gaan,” zei hij, hoewel hij eraan toevoegde dat “het aantal besmette mensen op veel plaatsen zo hoog zal zijn dat scholen in veel landen niet in staat zullen zijn alle klassen open te houden” vanwege ziekte en personeelstekort.
Een voorbeeld van die druk was deze week te zien in Frankrijk, waar volgens de regering maandag 10.452 klassen werden afgelast. Premier Jean Castex zei dat schoolkinderen in het land voortaan zelftesten mogen doen in plaats van P.C.R.-testen als een van hun klasgenoten positief test, in een poging om het onderwijssysteem draaiende te houden.
“Als we de klassen zouden sluiten zodra er een eerste geval is, zouden, gezien de explosie van Omikron, alle Franse scholen binnen een paar dagen gesloten zijn“, zei de heer Castex tegen France 2 televisie.
Maar nu landen overwegen de isolatieperioden voor positief bevonden mensen in te korten om het effect op essentiële diensten te beperken, zei Dr. Kluge dat “elk besluit om de aanbevolen quarantaine- of isolatieperioden in te korten moet worden genomen in combinatie met negatieve Covid-19-tests en alleen als het van essentieel belang wordt geacht om de continuïteit van essentiële diensten te waarborgen“.
