De World Health Organization (WHO) heeft vorige week gewaarschuwd dat er een naderend venster van mogelijkheden wordt gecreëerd. Dit sluitende venster heeft betrekking op de Europese landen, die moeten voorkomen dat hun gezondheidszorgsystemen worden overweldigd door de Omikron-variant. Deze variant veroorzaakt bijna een verticale groei van corona-infecties.
In landen met sterke gezondheidsprogramma’s, zoals Spanje, Groot-Brittannië en Frankrijk, is dit venster waarschijnlijk al gesloten. De laatste golf waar Europa mee te maken heeft gehad zorgde er al voor dat patiënten werden weggeleid vanuit de Intensive-careafdelingen, levensbedreigende diagnoses werden uitgesteld en dat men moet voorkomen dat het systeem volledig instort.
“Er zijn veel patiënten die we niet kunnen opnemen, en het zijn de niet-COVID-patiënten die de bijkomende slachtoffers van dit alles zijn,” zei Dr. Julie Helms, leidinggevende van de ICU van het Strasbourg University Hospital.
Twee jaar lang verbeteren
Inmiddels is de pandemie al langer dan twee jaar aan de gang, waarbij Omikron heel veel openbare diensten treft. Dit heeft effect gehad op de medische voorzieningen en zorgt ervoor dat de openbare veerkracht van de gezondheidsstelsels geëvalueerd moet worden. Deze stelsels worden als essentieel beschouwd voor het verlenen van gelijke zorg, waardoor continue verbetering ervan kritisch wordt beschouwd.
Volgens deskundigen hebben weinig gezondheidsstelsels de flexibiliteit om een crisis als corona af te kunnen handelen, voordat deze al plaatsvond. Terwijl er herhaaldelijk infectiepieken waren, was er geen tijd om aanpassingen in de stelsels door te voeren.
Om de huidige situatie te vergelijken met hoe het de afgelopen twee jaar afging, is het aantal ziekenhuisopnames per hoofd van de bevolking even hoog als afgelopen voorjaar, in Frankrijk, Spanje en Italië. Destijds waren in deze drie landen lockdowns of andere maatregelen van kracht.
In Engeland waren het aantal ziekenhuisopnames in de week van 3 januari hoger dan het aantal ziekenhuisopnames in begin februari vorig jaar. Deze keer zijn er ook geen lockdowns.
Het Institute for Health Metrics and Evaluation heeft kritische bevindingen ontdekt. Dit instituut is een organisatie voor volksgezondheidsonderzoeken, gevestigd aan de University of Washington. Ze voorspelden dat meer dan de helft van de mensen in Europa binnen twee maanden besmet zal zijn met de Omikron-variant.
Omikron put de gezondheidszorg uit
Vijftien procent van de 13.000 medewerkers van Strasbourg University Hospital waren afgelopen week afwezig. Ziekenhuizen hadden een ziekteverzuim van 20%. Werkroosters moesten opnieuw gemaakt worden om het verzuim op te vangen. Patiënten die zich niet in een kritische situatie bevinden, moeten wachten op zorg.
Bijna 26 Intensive Care Units (ICU) zijn bezet door ongevaccineerde patiënten, in de Franse openbare ziekenhuizen. Deze patiënten zijn mensen “die zorg weigeren, die medicijnen weigeren of die medicijnen eisen die geen effect hebben,” zei Helms. In deze ziekenhuizen weigeren ze dagelijks tussen de 10 en 12 verzoeken.
“Als je drie patiënten hebt voor één bed, proberen we degene te nemen die de beste kansen heeft om er baat bij te hebben,” zei Helms.
Achterstanden van diagnoses
Omikron zorgt er in Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk voor dat diagnoses vertragingen oplopen, waardoor er scheuren in de gezondheidssystemen ontstaan. Wat opvallend is, aangezien de Omikron-variant voor minder heftige symptomen en ziekten zorgt.
In Groot-Brittanië heeft militair personeel ingevallen in de Londense ziekenhuizen. Hier ging het om militaire medici, die de rangen aanvulden van militairen die al hielpen bij het toedienen van vaccins en het besturen van ambulances.
Dr. Leye Ajayi van het Royal Free Hospital in London, beschreef de situatie van een patiënt die vertraging opliep met de diagnose voor kanker. “Helaas, toen we de patiënt uiteindelijk te zien kregen, was zijn kanker al uitgezaaid,” geeft Ajayi aan. “We hebben nu dus te maken met een jonge patiënt van midden 50 die, als we hem een jaar geleden hadden gezien, misschien een curatieve operatie had kunnen ondergaan. We hebben nu te maken met palliatieve zorg.”
Cijfers van de National Health Service lieten zien dat bijna 13.000 patiënten in Engeland meer dan 12 uur op brancard moesten wachten voordat er een vrij ziekenhuisbed was. In Engeland wachten 5,9 miljoen mensen op kankeronderzoeken, geplande operaties en andere geplande zorg. Dit aantal kan in de komende drie jaar verdubbelen, volgens deskundigen.
Focus lag op capaciteit uitbreiden
“We moeten ons concentreren op de vraag waarom de prestaties al jaren dalen en worstelen, en oplossingen ontwikkelen om zowel op korte als lange termijn verbeteringen tot stand te brengen”, zegt Dr. Tim Cooksley, voorzitter van de Society for Acute Medicine.
Veel landen in Europa konden dit niet aan, maar het was van cruciaal belang dat de ziekenhuizen en stelsels voldoende capaciteit hadden om de pieken op te kunnen vangen. De mensen die dit zouden kunnen omkeren , zijn dezelfde mensen die dagelijks met de pandemie te maken hebben.
In het midden van de eerste corona-golf in april 2020, heeft de WHO een handleiding gepubliceerd voor gezondheidsstelsels om ruimte in hun systemen te bouwen om nieuwe uitbraken voor te zijn. “Ondanks het feit dat landen dachten dat ze voorbereid waren op een pandemie die zou kunnen komen, waren ze dat niet. Het is dus het schip bouwen terwijl het vaart,” geeft Dr. David Heymann aan. Een oud leidinggevende van de afdeling infectieziekten bij de WHO.
Voordat de pandemie begon, was Frankrijk al jarenlang bezig om haar aantal ziekenhuisbedden, artsen en verpleegkundigen terug te brengen. Dit aantal was te veel, waardoor dit niet kon worden opgebouwd voordat de huidige Omikron-golf dagelijks meer dan 100 ziekenhuismedewerkers infecteerde.
Hel voor de Spaanse ziekenhuizen
De pandemie en haar eerste golf heeft het gezondheidsstelsel in Spanje vanaf het begin al uitgeput. Er werd geïmproviseerd om meer manieren te vinden om meer patiënten te behandelen. Dit deden ze door ICU’s op te zetten in operatiekamers, bibliotheken en gymzalen. Het publiek moest toekijken hoe gepensioneerden stierven in de verzorgingstehuizen, terwijl ze nooit naar een staatsziekenhuis zijn gebracht. Dit was dit was door capaciteitstekorten niet mogelijk.
De Spaanse regering gaf aan dat zo’n soort instorting van het stelsel niet meer zou gebeuren. Ze gingen samenwerken met regionale gezondheidsdiensten om “elasticiteitsplannen” te ontwerpen. Deze plannen moesten er voor zorgen dat plotselinge schommelingen in de vraag naar ziekenhuisbedden en andere diensten, zou kunnen worden opgevangen.
Ziekenhuizen zouden de apparatuur en het personeel hebben om de capaciteit te kunnen verhogen, afhankelijk van de behoefte. Maar toch wordt er al jaren aangegeven, door critici van het gezondheidsbeleid, voor een niet haalbare personeelsbezetting in ziekenhuizen. Dit is, achteraf gezien, een belangrijke oorzaak van de problemen van het geven en verlenen van zorg in de huidige en afgelopen golven.
“Het belangrijkste is flexibiliteit, met flexibele gebouwen die kunnen worden uitgebreid, met personeel dat flexibel is in termen van het aanvaarden van taakverschuivingen, met flexibiliteit in termen van het delen van ladingen meer van een regionale structuur,” zegt Dr Martin McKee. Hij is een professor in wereldwijde volksgezondheid aan de London School of Hygiene and Tropical Medicine. Maar uiteindelijk, zei McLee: “Een bed is een meubelstuk. Wat telt is het personeel eromheen,” zei McKee.
Verbetering van gezondheidsstelsels is nodig
De afdeling van Dr. Julie Helms had ruimte voor 30 ziekenhuisbedden. Ze heeft slechts voldoende personeel om patiënten te verzorgen in 26 bedden die op dit moment bezet zijn. Dit wordt gezien als een situatie die niet snel zal veranderen op het moment dat Omikron door de regio heen is.
De planners van haar ziekenhuis moeten personeel van anderen instellingen lenen, omdat het anders niet te doen is. Dit betekent alsnog dat niet-COVID-patiënten minder zorg krijgen.
“We zitten nog midden in een complexe epidemie die elke dag verandert. Het is moeilijk voor te stellen wat we voor de toekomst moeten bouwen voor andere epidemieën, maar we zullen moeten nadenken over het systeem van hoe we de zorg organiseren,” zegt Dr. Nicolas Lefebvre. Leidinggevende van de afdeling infectieziekten van het Strasbourg University Hospital.
Volgens Lefebvre is Europa erop voorbereid om geïsoleerde uitbraken aan te pakken. Dit is in het verleden ook al gedaan, maar door de pandemie zijn de fundamenten van gezondheidsstelsels blootgelegd.
Frédéric Valletoux, hoofd van de Franse ziekenhuisfederatie, zegt dat beleidsmakers op nationaal niveau zich bewust zijn van het probleem. Voor 2022 zijn meer middelen gevraagd vanuit het verplegend personeel. “De moeilijkheid in ons systeem is om dingen op te schudden, vooral wanneer we in het hart van de crisis zitten,” geeft Valletoux aan.
