In februari 2020 creëerde het RIVM vele scenario’s op basis van het toen nog onbekende coronavirus, waaronder “catastrofale” effecten. Dat blijkt uit duizenden e-mails die door het ministerie van Volksgezondheid zijn verstrekt. Volgens een zondag vrijgegeven NOS-rapport waren die scenario’s op dat moment nog niet openbaar.
In een verklaring van een RIVM-medewerker van 9 februari staat dat “de gevolgen van een nCov-epidemie (de coronapandemie) worden geclassificeerd als een ernstig tot catastrofaal gevaar voor de nationale veiligheid“, aldus het 1.290 pagina’s tellende document dat door het ministerie is verstrekt.
Op basis van openbaar beschikbare informatie over het virus komt de anonieme persoon tot deze conclusie, maar de risicoanalyse die ermee gepaard gaat “behoort niet tot het publieke domein“.
Tijdens het begin van de coronacrisis was de catastrofale dreiging een van de ernstigste scenario’s die door het RIVM werden beoordeeld. In de openbaar gemaakte e-mails wordt volgens het RIVM gesproken over “het doorlopen van talloze verschillende situaties“.
Volgens het instituut worden alle opties, ook de meest ernstige, onderzocht. Het RIVM benadrukt dat deze scenario’s verschillen van voorspellingen, omdat voorspellingen gebaseerd zijn op (wetenschappelijke) analyses.
Op 10 februari werd het personeel van het RIVM meegedeeld dat het ministerie hen de tijd heeft gegeven om de verschillende scenario’s door te rekenen, en op 13 februari zou een scenario worden gepresenteerd waarin het bijvoorbeeld niet meer de bedoeling is om het virus buiten te houden, maar om inspanningen te leveren om de verspreiding van de infectie te vertragen. Het RIVM wil het ministerie een dag later “een indicatie geven van wat we kunnen verwachten” met de verschillende scenario’s.
Het publiek kreeg geen toegang tot scenario’s van RIVM.
Deze situaties moeten echter nog openbaar worden gemaakt, aldus de NOS. Zo zendt het RIVM op 14 februari een video uit waarin RIVM-topvrouw Aura Timen beweert dat “er op dit moment geen reden is om bezorgd te zijn over het coronavirus”.
Ook RIVM-chef Jaap van Dissel heeft in de Tweede Kamer geen uitspraken gedaan over worst-case situaties. Tijdens de technische briefing op 20 februari verklaarde hij nadrukkelijk dat hij “niet wil zeggen dat er niets aan de hand is“. Intussen temperde Van Dissel zijn oordeel over de situatie in Hubei, China, door die te vergelijken met “wat er nu met de griep in Nederland aan de hand is.“
Een week later werd de eerste Nederlandse coronapatiënt geïdentificeerd. Twee weken later neemt het land drastische voorzorgsmaatregelen om de verspreiding van de ziekte te beperken.
Het RIVM heeft niet gereageerd op de dubbelzinnige vraag van de NOS waarom materiaal met mogelijk significante gevolgen voor personen niet openbaar is gemaakt. Ook vragen over de vrijgegeven e-mails werden niet beantwoord.
De Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) brengt woensdag zijn eerste rapport uit over de aanpak van de eerste golf van het coronavirus.
